Kształtowanie postaw proekologicznych należy zacząć już w przedszkolu.Edukacja ekologiczna dzieci powinna być świadomą i zamierzoną działalnościa nauczycieli i rodziców. O ekologii słyszy się coraz częściej. O tym, iż należy dbać o środowisko przyrodnicze nie trzeba nikogo specjalnie przekonywać. Jednak życie pokazuje, że choć większość z nas deklaruje potrzebę ochrony przyrody to tylko na deklaracjach poprzestaje. Wystarczy obejrzeć trawniki lub pójść na spacer do lasu, by przekonać się jak dużo jest do zrobienia w dziedzinie podnoszenia świadomości ekologicznej. Rodzi się wiele pytań. Jak rozwijać postawy proekologiczne, wyrabiać wrażliwość i poczucie obowiązku wobec przyrody a tym samym całej ludzkości? Kiedy zacząć?
Kształtowanie postaw proekologicznych. Joanna Zielonka Lublin
„Musimy nauczyć się dbać o środowisko w którym mamy żyć
Chodzi o to, czy nauczymy się tego na czas. "
David Gates
O ekologii słyszy się coraz częściej. O tym, iż należy dbać o środowisko przyrodnicze nie trzeba nikogo specjalnie przekonywać. Jednak życie pokazuje, że choć większość z nas deklaruje potrzebę ochrony przyrody to tylko na deklaracjach poprzestaje. Wystarczy obejrzeć trawniki lub pójść na spacer do lasu, by przekonać się jak dużo jest do zrobienia w dziedzinie podnoszenia świadomości ekologicznej. Rodzi się wiele pytań. Jak rozwijać postawy proekologiczne, wyrabiać wrażliwość i poczucie obowiązku wobec przyrody a tym samym całej ludzkości? Kiedy zacząć?
Okazuje się, że działania nauczycieli, już w przedszkolu są niepowtarzalną szansą kształtowania przyjaznych naturze postaw. Ważne jest aby w ten proces angażować także rodziców, którzy są niepodważalnym autorytetem dla dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnym wieku szkolnym.
Przyroda ze względu na swoje bogactwo, różnorodność, zmienność jest niezmiernie interesującym obiektem poznania dla dzieci. Stanowi dla nich bogate źródło wrażeń, przeżyć i aktywnego działania. Dlatego też o ochronie środowiska można rozmawiać już z małymi dziećmi, przekazując im wiedzę na ten temat, rozwijać wrażliwość i chęć działania na rzecz ochrony przyrody a także kształtować umiejętności praktyczne z nią związane. Edukacja ekologiczna dzieci powinna być świadomą i zamierzoną działalnością nauczycieli i rodziców, zmierzającą do ukształtowania aktywnej postawy wobec środowiska przyrodniczego wyrażającą się :
- zdolnością percepcji i zjawisk przyrodniczych;
- ciekawością świata i praw nim rządzących;
- świadomością i zrozumieniem praw i zależności panujących w przyrodzie;
- odpowiedzialnością wobec wszystkich form życia
- poczuciem więzi z przyrodą i ludźmi
- szacunkiem dla różnorodności i odrębności biologicznej i kulturowej.
Pozytywne postawy wobec przyrody, ochrony środowiska mają szansę rozwoju w toku działalności dydaktyczno - wychowawczej opartej na:
- praktycznych działaniach na rzecz ochrony środowiska (prace społeczno - użyteczne, porządkowanie terenu, uprawa i pielęgnowanie roślin, hodowla zwierząt, budowanie karmników i budek lęgowych, opieka nad pomnikami przyrody, uczestnictwo w konkursach i akcjach ochrony środowiska, propagowanie idei ochrony środowiska przez afisze i plakaty, wystawki tematyczne, prowadzenie kącika ekologicznego, biblioteczki ekologicznej, wykonywanie albumów, zbieranie wierszy i zabaw o tematyce proekologicznej);
- obserwacjach świata roślin i zwierząt;
- eksperymentach obrazujących procesy przyrodnicze i skutki ludzkiej ingerencji, pokazach;
- opowiadaniach, opisach, pracy z tekstem literackim poruszający tematykę ochrony przyrody;
- grach i zabawach (terenowych, badawczych, gimnastycznych, loteryjkach obrazkowych, zabawach rytmiczno - muzycznych, dramowych)
- wycieczkach i spacerach
- kontakcie ze sztuka poświęconą przyrodzie (muzyka, obraz, zdjęcie)
- twórczości plastycznej dzieci np. tworzeniu kompozycji z zebranych darów natury itp.
Ważny jest także dla kształtowania postaw proekologicznych bezpośredni i pośredni kontakt dzieci z zjawiskami i obiektami przyrodniczymi, przekazywanie wiadomości o ekosystemach występujących w ich najbliższym środowisku, uzmysłowienie związków przyczynowo -skutkowych procesów przyrodniczych. Istotne jest stwarzanie sytuacji sprzyjających rozwijaniu nawyków kultury ekologicznej i zdrowotnej, oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych i maksymalnej ich ochrony a także umiejętności segregowania i wtórnego wykorzystania niektórych odpadów ( papieru, pojemników plastikowych itp.) znajdujących się w najbliższym środowisku.
Duże znaczenie w procesie przekazywania treści dotyczących ochrony przyrody i kształtowaniu postaw proekologicznych ma wykorzystanie odpowiednich środków dydaktycznych: wizualno - manipulacyjnych (np. gry i domina, zbiory kart o tematyce przyrodniczej) oraz urządzeń i środków technicznych ( np. mikroskop, lupa, aparat fotograficzny, kamera wideo, diaskop, sprzęt laboratoryjny do doświadczeń, sprzęt ogrodniczy, sprzęt do dokonywania obserwacji zjawisk meteorologicznych itp.).
Warunkiem efektywnej pracy z dziećmi nad kształtowaniem ich postaw proekologicznych jest prowadzenie monitoringu oraz kart obserwacji dzieci przez nauczyciela, a także współdziałanie z rodzicami, innymi nauczycielami, ośrodkiem zdrowia i poradnią psychologiczną a także współpraca z instytucjami użyteczności społecznej, oraz kierowanie się przez nauczyciela zasadą aby potrzeba działania na rzecz ochrony środowiska wynikała z chęci i zainteresowania dzieci Chodzi przecież o ukształtowanie ekologicznego stylu życia wyrażającego się w potrzebie przestrzegania norm ekologicznych przez samych siebie i innych, jest to proces złożony i długotrwały obejmujący także zasady i wartości, gdzie postawa „być", góruję na postawą „mieć".
Literatura
- E. J Frączakowie (1996) Edukacja zdrowotna dzieci przedszkolnych. Toruń, Turpress.
- E. Jaszczyn (2003)Ekologiczna edukacja przedszkolna. Białystok, Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju „Agro - Group"